FORUM

Arşiv için burada dursun: Yelkovan Kuşları'nın Arnavutköy Akıntı Burnu'na balık sürülerine gelen ve kıyıya yaklaşan yelkovanlar ve oltalara takılması ile ilgili gelişmeler gün gün aşağıdaki bağlantıda: http://www.trakus.org/kods_bird/uye/?fsx=2fsdl4@d&detay=8408&sxc=&dfx=1664197663785&g=1#57557 Nükhet Hanım verdiği tarihlerde bu yılda yüzlerce yelkovan görülmeye başlandı. 1. 11 Nisan'da ilk Tora gördü, Kızkulesi etrafında binlerce gördü, 2. 12 Nisan Fikret Can Cankurtaran açığında binlerce gördü, 3. 18 Nisan Çarşamba Anadolu Kavağı açığında binlerce gördü Huseyin Bugday, 4. 19 Nisan Perşembe ben ilk Arnavutköy'de kıyıya aşırı yakın gördükten sonra boğazda vapura atladım, giderken Tarabya açıklarında, dönüşte daha Beykoz'a yakın yüzlerce yüzlerce gözlemledim. Dilek

Bogazda 2 hafta yelkovan goremeyince meraklanmıs burada da sormustum. Bu hafta yelkovan haberleri geliyordu. Dün Garipçe de sürüler oldugunu duyunca firlayip gittim. Sölenin sonuna yetistim. Yagmur gibi suya dalmalarini, ördek gibi suda oturuslarini... seyretmek harikaydi. Dun Bogazda da Bebek'e kadar her yerde görülebiliyorlardı.

Cankurtaran bogaz açiklarinda deniz otobusunden 20 adet guneye ucan yelkovan gordum. Gene gecen ay ilk defa evimden yelkovan surusu gordum. Maltepe ye doguya ucup kisa bir sure sonra geri donup bati yonune uctular, Marmara Denizinde

Yelkovan projesindeki arkadaşlar , kuş bilimciler ve tecrubeli gozlemciler sorunuza cevap verirler. Biz de öğrenmiş oluruz yelkovan projesi web sitesinde aşağıdaki bilgiler var. " Henüz 0 emin olmasak da kuşlara takip cihazı yerleştirilen bir kaççalışmanın sonuçları göstermiştir ki merkezi Akdeniz ülkelerinde üreyen kuşlar bir sonraki üreme dönemine kadar zamanlarını Karadeniz’de geçirmektedir. Ancak ne kadar çok sayıda kuşun bu göç yolunu kullandığı henüz net olarak bilinmemektedir. Fransa’da yapılan bir araştırma ise Batı Akdeniz’de üreyen yelkovanların büyük kısmının üreme sonrası dönemini yine Akdeniz’de geçirdiğini buldu. Karadeniz’e göç eden populasyonun büyüklüğü bir yana, bu kuşların Karadeniz’e göç etmek için kullanabilecekleri tek bir yol var: İstanbul ve Çanakkale Boğazı. Global populasyonun büyük kısmının bu göç yolunu kullandığını varsaydığımızda Karadeniz ya da Boğazlarda oluşabilecek potansiyel bir tehdit bu populasyonlara büyük oranda zarar verebilir. "   

Son birkaç haftadır Boğaz'da yelkovan göremiyorum. Dün de Sarıyer kuleden Bebek'e kadar yol boyunca bazen durup bekleyerek denizi gözledim ve hiç göremedim. Üreme dönemi başlayınca gidiyorlar mı acaba diye inetrent ve kitapta aradım, fazla bilgi bulamadım. Yani, her zaman görüldükler herhalde doğru değil. Bilgi verebilen olursa sevinirim.

İzmir de çok görmediğimiz bir tür yelkovan. Körfezde hiç görülmemiş , belki Urla açıklarında görülmüş. Ben 15.12.2011 tarihinde Çeşmealtı nda açıkta gördüm ve ancak kompakt makinayla görüntüleyebildim.

avlanmaları konusundaki bir gözlemimi eklemek istiyorum,

karadenizde, hamsi sürüsünün içine girerek kanatlarıyla hamsileri yakalıyor, kanatlarının içine aldığı hamsilerle su yüzeyine çıkarak kanat içinden toplayıp yiyorlar.

suyun altında uçar gibi kanat çırparak hareket ediyorlar.

yerel isim olarak bidonkuşu diye biliyorduk bu türü.

anlamı nerden geliyor bulamadım henüz bulunca eklerim.

DİĞER YÖRESEL  İSİMLERİ: Balıkçılar çoğunlukla  “deniz kırlangıcı” der.”Yelyutan” diğer bir adı.    
                                           



TANIMI(MORFOLOJİSİ): Ailenin genel özelliği olarak sadece deniz suyu içerler ve fazla tuzları,
tuzbezleri yardımıyla burunlarına bağlanan kanallardan dışarı atarlar. Koyu renkli, iri, ucu kanca
şeklinde güçlü gagaları vardır.Gagalarının uzerinde ise fazla tuzları atmaya yarayan uzun iki tüp
bulunur. 30-35 cm.boyunda 76-82cm. kanat açıklığı olan kuşlardır.Üst tarafı kahverengi ,alt
tarafları kirli beyazdır. Koltuk altı tüylerinde kirli gri renkte bir şerit olabilir. Kuyrukları
kısadır ve ayakları uçarken kuyruğun dışına çıkabilir.Uçuşları birbirini izleyen kanat çırpma ve
süzülme şeklindedir.



HABİTATI-YAŞAM ORTAMI: Deniz kuşudur. Dünyamizda genellikle güney denizlerde yaşar. Kıyı sularında
ve açık denizlerde görülürler. Yuva icin deniz kiyilarina yakin veya daha aciktaki adalari ,bazen
de dik yarlari seçerler. Bu secimde onemli olan yuva icin rahat oyabilecekleri malzemeden oluşan
yüzeysel yapi olmakla birlikte kaya catlaklari, kovuklarin iclerindeki yatay cikintilari da tercih
edebilirler.

 

YAYILIŞI: Karadenizdeki tek,Akdenizdeki  en yaygın yelkovan türüdür. Puffinus Puffinus türünün bir
alt türü iken özellikleri dolayısıyla tür olmasina karar verilmiştir. Bu nedenle bu kuslarla ilgili
yapılan araştırmalar ,önceleri  puffinus puffinus adi altinda kayitlara geçmiştir.



BESLENME: Yüzeyden beslenirler.Küçük balıklar, küçük kabuklular ve deniz yüzeyindeki artıklarla
beslenirler. Kovalayıp dalarak veya yüzeyden kaparak avlanırlar.



BİYOLOJİSİ: Sürücüldür. Tekeşlidirler. Yuvalarını gece ziyaret ederler. Subat ve Mart aylarinda
yumurtlarlar. Yumurtaları beyaz ve yuvarlaktır.Kulucka suresi 52 gundur.Tuylenme periyodu 72
gundur. Ebeveynler tuylenme periyodunun bitimine 8-9 gun kalana kadar yavrulara bakarlar. Ureme
alanlarinde butunuyle gece olan aktiviteler mehtapli gecelerde azalir.25-30 yıl yaşarlar.

 

GÖÇÜ:  Dünya üzerindeki diğer yelkovan türleri de dikkate alındığında uzun mesafe göçerleri olarak
bilinirler.Akdenizdekilerin nufusunun buyuk cogunlugu Haziran ayinin sonlarina dogru Akdenizi terk
eder. Cebelitarik Bogazi  Haziran sonunda pik yapar.Bir kismi ise Balear adalari ve guneydogu
İspanyada butun yil kalir.

Yine buyuk bir kismi Adriyatik ,Ege ve Karadenize dagilir.Tekrar Akdenize Eylulde doner ve Marta
kadar Akdenizde kalarak ureme sezonunu acarlar.



POPÜLASYON: Avrupada 33000 den fazla üreyen çiftin olduğu ve bunun 10 000 çiftinin Türkiyede
ürediği düşünülmektedir. Karadenizde veya Marmara adalarında evleri olduğu sanılmakla birlikte
henüz yeri bilinmemektedir.



DAVRANIŞLARI: Denizin üzerinde dalgaların aralarındaki hava akımlarını kullanarak kısa periyotlarda
kanat çırpıp genelde kayarak uçan kuşlardır. Uçarken kanatlarını bükmeden gergin tutarlar ve
ustalıkla adeta deniz yüzeyine dik , bir kanat ucundan diğerine  salınarak kanatları suya
değercesine ilerlerler. Senkronize hareket becerisine sahiptirler.Kanat üstü koyu renkli; kanat
altı ve gövde açık renkli olduğundan uçarken bir koyu bir açık renkli görünürler.Bu nedenle bir an
ışık seli gibi kayarak akan, bir an kararıp kaybolan  kuş sürülerimizdir Yelkovan kuşları..Rüzgarlı
havalarda nispeten  dağılarak dalgaların tepelerinden uçarlar. En yüksek dalganın 10 m. kadar
üzerine çıktıkları görülmüştür. Genel olarak sürüler halinde avlanırlar. Bazen sosyal bir aktivite
olarak sürü halinde yükselip uçarak bir halka veya 8 çizerler. Dinlenmek istediklerinde suyun
yüzeyine konarlar. Ancak bu durum nadir olarak gözlenebilir.



Ureme sezonunda kiyi aciklarinda toplanır, gun batimindan once buyuk suruler halinde hareket ederek
kolonilerini karanlık basinca ziyaret etmeye giderler.

Karaya sadece üremek için karanlık çöktükten sonra çıkarlar.Kıyılara yakın kayalıklarda yumuşak
toprağı oyarak yuva yaparlar.Yuvalarını bitkilerle kaplarlar. Dolunay gecelerinde daha aktif
oldukları belirlenmiştir. 

Normalde ureme ve yavru buyutme disinda yaşamları suda geçen bu kuşların ,ureme zamaninda sadece
bir bireyi yuvada uyuyabilir.Bir sezonda tek esli olan bu kuslar,sonraki sezonda arkadas olarak
yasamlarina devam ederler.Genc eriskinler ilk yillarinda uremeye baslayabilirler.Buyuk koloniler
alt kolonilere bolunerek yuvalarını kurarlar. Ureyecek ciftler,yumurtlamadan birkaç hafta once
yuvalarini kurar veya ele gecirirler.Bu is icin gunlerinin dortte birini kiyida harcarlar.



Her yuvanin teritori alani olmakla birlikte bazen bir grup aynı alan girisini ortak kullanabilir.
Koloni halinde yasamak dusmanlara karsi onlari guclu kilarken  birbirleriyle olan iliskide
zorluklar dogurur.Bu yuzden  yumurta kayiplari meydana gelebilmektedir.

Gosteri ve buna benzer davranislari ureme zamaninda bilinmemekle birlikte geceleri acik alanda 
yuksek seslerini  duymak mumkundur. Mehtapta ise kuslar kiyiya sessizce yaklasir.Butun sesler
azalir.



Gece seslenmeleri ureme sezonu oncesinde  eriskinler dondugu zaman baslar.Yuvadan gelen seslerin
tınısı ve siddeti  yalnız kusun veya ciftin heyecaniyla orantili olarak artar veya azalir.Belkide
davetsiz bir misafiri urkutmek icin de olabildigi gibi ciftlerin birbirleriyle haberlesmesi icin de
olabilir. Yuvada birbirlerinin tuylerini temizlerken veya kur-beslenmesi sirasinda biri diğerinin
sesine katilarak sarki soylerler.Kur davranisi yuvada oldugu gibi geceleyin yuvanin disinda da
oldugu kayitlarda vardir. Nadiren de olsa gun boyunca yuvadan sesleri duymak da mumkundur.Civcivler
buyudukten sonra yuvada yalnız birakilirlar.Sadece beslemek icin ebeveynler yuvaya gelir.Yuvadan
iceri girerken yavru otmeye baslar.



ÖTÜŞÜ: Sesleri ağlayan ya da iç çeken insan sesine benzer.Üreme zamanı son derece
gürültücüdür.Burada tıklayınca ses açılabilse
)



KAYNAKLAR:Yasamın Temel Kuralları cilt 111 kısım 11- Prof.dr.Ali Demirsoy; Birdfeeder Handbook
RSPB; Turkiyenin kusları -Selim Somçag; Birds of Britain and Europe-RSPB; Bird guide –Collins;
Yaban Hayvanları Bilgisi - Prof.dr.Hasan Çanakcıoglu-Prof.dr.Torul Mol;Birds of Western Palearktic
- cd

Deniz üstünde kanatları suya değercesine uçmayı tercih ediyorlar, hep bu pozisyonda uçtuklarını
görüyorum.

Diger deniz kuşlarından en ayırd edici özellikleri bu. 

TANIM BEKLEYENLER Foto foruma yüklenen her kuş fotoğrafı, doğrudan ait olduğu tür sayfasına gitmez,
bu bölümde kalır. Bu ortamda üyeler tarafından yapılacak tanımlar sonucu, ait olduğu tür sayfasına
site ve gorup yöneticileri tarafından gönderilir. 

tür fotoğrafını eklemeyi bulamadım ama ;)

Harita doldurmayı bulmuşsunuz bile,

Yekovan İstanbul boğazında , her zaman ve her an görülebilen bir tür.

oldukça yoğunlar ve genelde uçarken görülüyorlar. 

Geçen hafta sonu karadeniz tam boğaz girişinde suda oturan  yüzlerce yelkovan gördük. İstanbulu
işaretleyebilirsin.